• تاریخ درج : ۲۷ بهمن ۱۳۹۵
• تعداد بازدید: 71013
• نویسنده : دکتر محسن مردانی
• منبع : pubmed

برای اینکه بدانید درمان شکستگی شانه ی شما به چه ترتیب است ابتدا باید بدانید که این شکستگی در کدام بخش از مفصل شانه اتفاق افتاده است و چه علایمی دارد. نسبت به محل شکستگی، درمان متفاوت است. بخش های مختلف شانه که در سوانح دچار شکستگی می شوند در تصویر زیر نشان داده شده اند.در اینجا هر بخش را به اختصار شرح میدهیم:

ترقوه: اسم علمی آن کلاویکل است

کتف: اسم علمی آن اسکپولا است

سر بازو: اسم علمی آن هومروس است

1) شکستگی ترقوه:

1-1: مقدمه: ترقوه قسمتی از شانه است . این استخوان مانند استخوان کتف کمک میکند تا اندام فوقانی به تنه اتصال پیدا کند. استخوان ترقوه تنها ارتباط استخوانی اندام فوقانی با تنه است. ترقوه یک استخوان بلند است که در طول خود دو قوس دارد و به شکل حرف S البته با انحنای کمتر است. این استخوان از طرف داخل به استخوان جناغ و از طرف خارج به استخوان کتف متصل است. شکستگی استخوان ترقوه معمولا در قسمت وسطی آن اتفاق میفتد .

1-2: علت شکستگی ترقوه: بعضی از نوزادان در حین زایمان مشکل دچار شکستگی این استخوان میشوند. در حین عبور نوزاد از کانال زایمانی فشارهای زیادی که به شانه وی وارد میشود ممکن است آنقدر زیاد باشد که موجب شکسته شدن استخوان ترقوه شود . در بزرگسالان ضربات مستقیم بطور مثال بدنبال اصابت چوبدستی به استخوان و ضربه غیر مستقیم معمولا در حین ورزش و به علت زمین خوردن. در حین زمین خوردن فرد بطور غیر ارادی دست خود را بصورت کشیده به جلو میاورد و معمولا اولین جایی که به زمین برخورد میکند کف دست است. نیروی برخورد به زمین از کف دست به آرنج و بعد به شانه اعمال شده و میتواند موجب شکستگی ترقوه شود.

1-3: علایم شکستگی ترقوه:  شانه بیمار به پایین و به جلو بدن میفتد . فرد به علت درد نمیتواند بازویش را بلند کند، سعی در بالا بردن دست ممکن است صدای سایش و به هم خوردن استخوانها ایجاد کند که فرد آنرا احساس میکند، پوست روی ترقوه دچار تورم و خونمردگی میشود،  بک برجستگی در جلوی ترقوه لمس میشود و لمس محل شکستگی از روی پوست دردناک بوده و فشار بر روی شکستگی معمولا موجب صدای شکستگی که به آن کریپتاسیون می گویند میشود .

1-4: تشخیص شکستگی ترقوه:  یک برجستگی در جلو ترقوه بعد از ضربه اولین تشخیصی را که به ذهن میرساند شکستگی ترقوه است. فشار مستقیم روی این برجستگی دردناک بوده و ممکن است با صدای به هم خوردن استخوان ها همراه باشد. ممکن است نوک تیز استخوان در زیر پوست قابل لمس باشد. پزشک به دقت عروق و اعصابی را که از زیر ترقوه عبور میکنند معاینه میکند تا از درستی کارکرد آنها مطمئن شود. تشخیص نهایی با یک عکس رادیوگرافی است که محل شکستگی و شدت جابجایی را هم مشخص میکند .

1-5: درمان شکستگی ترقوه: درمان اکثر این شکستگی ها بصورت غیر جراحی است و ساده ترین درمان بسته این شکستگی، آویزان کردن اندام فوقانی به گردن است .

نوعی از این درمان که همراه با آویزان کردن ساعد به گردن، بازو هم به تنه بسته میشود را بانداژ ولپو میگویند. هدف از آویزان کردن دست به گردن، ممانعت از پایین آمدن قطعه خارجی به پایین (بر اثر وزن اندام فوقانی) و کاهش درد است. بیمار اگر بچه باشد بمدت 2-1 هفته و اگر بزرگسال باشد بمدت 3-2 هفته در همین حالت میماند تا شکستگی فرصت جوش خوردن را داشته باشد.

روش دیگر درمان غیر جراحی این شکستگی، بانداژ خاصی به شکل عدد هشت انگلیسی figure of eight است که به توسط پزشک ارتوپد در اطراف هر دو شانه و ترقوه بسته میشود. هدف از این نوع بستن شانه جااندازی شکستگی و یا حفظ قطعات در حالت جاافتاده با به عقب بردن شانه ها است. اگر از این روش درمانی استفاده میشود بیمار باید بعد از چند روز مجددا به پزشک معالج مراجعه کند تا پزشک از سفت نبودن بانداژ و عدم فشار بانداژ بر روی عروق و اعصاب مطمئن شود . 

استفاده از دارو در چند روز اول بعد از شکستگی در کاهش درد موثر است . در مدت درمان که اندام فوقانی بیمار بسته شده است باید مرتبا مفاصل دست، مچ دست و آرنج را حرکت داد تا از محدود شدن حرکات و خشکی مفصلی پیشگیری شود . نرمش های لازم برای افزایش دامنه حرکتی شانه و برای تقویت عضلات شانه باید بلافاصله بعد از کاهش درد بیمار شروع شوند. بعد از اینکه قدرت شانه به حد قبل از شکستگی رسید بیمار میتواند به ورزش مورد علاقه خود بازگردد .

شکستگی های ترقوه معمولا بدون مشکل خاصی جوش میخورند ولی نامنظمی در محل شکستگی معمولا از روی پوست دیده میشود و در لمس به دست میخورد. این برجستگی و نامنظمی به مرور زمان کوچکتر میشود. در بچه ها بعد از مدتی کاملاً ناپدید شده ولی در بزرگسالان ممکن است مقداری از آن برجستگی باقی بماند. اگر بیمار از این برجستگی ناراحت بود بعدا میتواند با عمل جراحی استخوان زیادی را صاف کند .بعد از پایان درمان معمولا بعد از مدتی کارکرد شانه به حد طبیعی خود برمیگردد .

در موارد معدودی شکستگی ترقوه نیاز به عمل جراحی دارد که مهمترین آنها عبارتند از: در شکستگی های با جابجایی زیاد (معمولا جابجایی یا روی هم سوار شدن Over riding بیش از دو سانتیمتر ) و یا در شکستگی های همراه با شکستگی استخوان کتف، در مواردی که همراه با شکستگی ترقوه، عروق و اعصاب مهمی در اطراف شکستگی آسیب دیده باشند این عروق و اعصاب باید ترمیم شوند و بعد از ترمیم آنها شکستگی به توسط پلاک فیکس شود، در موارد جوش نخوردن شکستگی ترقوه بعد از درمان بسته، شکستگی انتهای خارجی استخوان ترقوه نزدیک به مفصل آکرومیوکلاویکولر. در این روش، شکستگی جااندازی شده و به توسط میله داخل استخوانی و یا پلاک، فیکس و بی حرکت میشود .

2) شکستگی کتف:

2-1: مقدمه: استخوان کتف یا اسکاپولا Scapula یک استخوان مثلثی شکل در پشت قفسه سینه است. این استخوان بندرت دچار شکستگی میشود و شیوع شکستگی آن کمتر از یک درصد شکستگی های بدن است. یکی از علل این شیوع کم ممکن است توده عضلانی خوبی باشد که اطراف آنرا احاطه کرده است. شکستگی این استخوان معمولا در آسیب های با شدت زیاد مثل تصادفات وسایل نقلیه و سقوط از ارتفاع دیده میشود و به همین خاطر این شکستگی در بسیاری اوقات با آسیب به دیگر قسمت های بدن مثل آسیب به جمجمه یا ستون مهره یا آسیب به ریه و شکستگی دنده ها همراه است. این شکستگی معمولا بر اثر ضربه مستقیم به استخوان کتف ایجاد میشود .

2-2: علایم شکستگی کتف: درد شدید در هنگام حرکت دادن اندام فوقانی و یا در هنگام فشار بر روی استخوان شکسته شده، تورم در ناحیه پشت شانه و کتف، خراشیدگی پوستی و خونمردگی در پشت شانه و کتف .

2-3: تشخیص شکستگی های کتف: پزشک معالج از رادیوگرافی ساده برای مشخص کردن شکستگی و تشخیص آن استفاده میکند. گاهی اوقات برای بررسی شکل شکستگی و برنامه ریزی برای درمان نیاز به استفاده از سی تی اسکن وجود دارد .

2-4: درمان شکستگی های کتف: درمان اکثر شکستگی های استخوان کتف درمان غیر جراحی بصورت آویزان کردن اندام فوقانی به گردن است. مدت بیحرکتی معمولاً سه هفته است و این زمانی است که استخوان کتف نیاز داد تا جوش بخورد. در 24 ساعت اول بعد از شکستگی میتوان با سرد کردن ناحیه پشت کتف، مانع از افزایش تورم و خونریزی شد .

بعضی از انواع شکستگی های استخوان کتف مانند شکستگی های داخل مفصل شانه و یا شکستگی گردن استخوان کتف یا شکستگی زائده ی آن، اگر همراه باجایجایی زیاد باشند ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشند . حرکات شانه ممکن است بعد از این شکستگی به سرعت محدود شود. بنابراین لازم است تا هر چه زودتر معمولا در همان هفته اول بعد از شکستگی، حرکات شانه شروع شود. این حرکات و نرمش ها برای بدست آوردن دامنه حرکات شانه است . نرمش های کششی و تقویتی باید تا زمان بدست آوردن کامل حرکات شانه و تقویت عضلات آن انجام شوند. این زمان ممکن است حتی تا یک سال هم طول بکشد .

3) شکستگی سر استخوان بازو:

3-1: مقدمه: شکستگی قسمت های ابتدایی استخوان بازو که در مفصل شانه شرکت میکند بطور شایعی در زنان مسن دیده میشود. در این افراد ناحیه سر و گردن استخوان بازو دچار پوکی استخوان شده و بدنبال زمین خوردن به راحتی شکسته میشود.

2-3) علایم بالینی: مهمترین علامت این شکستگی درد در ناحیه بالای استخوان بازو و ناحیه شانه است. فشار دادن این محل با دست موجب تشدید درد میشود. حرکت شانه هم میتواند شدت درد را بیشتر کند. گاهی اوقات و بخصوص در مواقعی که قطعات شکسته شده در هم فرو میروند، بیمار ممکن است درد زیادی را احساس نکرده و حتی بتواند شانه خود را حرکت دهد. در این شکستگی معمولا شانه متورم میشود . علامت دیگر این شکستگی ایجاد خونمردگی در ناحیه شانه و بازو است که معمولا بعد از گذشت چند روز از شکستگی دیده میشود. در چند روز بعد از شکستگی وسعت این خونمردگی بتدریج بیشتر شده و به طرف پایین بازو و حتی آرنج کشیده میشود. بیماران معمولا از دیدن وسعت خونمردگی پوستی وحشت زده میشوند ولی باید به آنها اطمینان داد که این خونمردگی پوستی نتیجه طبیعی شکستگی است و بعد از مدتی به توسط خود بدن جذب میشود .

3-3) تشخیص شکستگی گردن استخوان بازو: رادیوگرافی ساده میتواند شکستگی را مشخص کند. گاهی اوقات برای مشخص شدن تعداد قطعات شکسته شده و یا میزان و جهت جابجایی قطعات از سی تی اسکن استفاده میشود.

3-4 ) درمان شکستگی گردن استخوان بازو

همان طور که گفته شد این نوع شکستگی بیشتر در افراد مسن ایجاد میشود . شانه این افراد تحمل زیادی به بیحرکتی ندارد به این معنی که بعد از مدت کوتاهی بیحرکتی بسرعت دچار خشکی میشود. پس اساس درمان شکستگی های گردن استخوان بازو ای نست که هر چه زودتر حرکات شانه شروع شوند. درمان این نوع شکستگی گاهی اوقات نیاز به عمل جراحی ندارد و گاهی اوقات درمان نیازمند جراحی است .

در مواردی که قطعات شکسته شده در هم فرو رفته اند و حرکت شانه بیمار درد زیادی ندارد باید هر چه زودتر حرکات شانه را شروع کرد. در این بیماران دست بیمار به توسط بانداژ ولپو به گردن آویزان میشود و روزی چند مرتبه حرکات شانه انجام میشود تا از خشک شدن مفصل جلوگیری شود. در مواردی که شکستگی ها در هم فرو رفته نیستند اندام فوقانی بیمار به توسط بانداژ ولپو به گردن آویزان و به تنه بسته میشود. پس از 3-2 هفته که درد بیمار از بین رفت و قطعات شکسته شده تا حدودی به یکدیگر چسبیدند حرکات شانه بیمار تحت نظر پزشک یا یک فیزیوتراپ شروع میشود .

در درمان جراحی شکستگی گردن استخوان بازو، پزشک پس از کنار زدن پوست و عضلات قطعات شکسته شده را در کنار یکدیگر قرار داده و آنها را به توسط پیچ و پلاک به یکدیگر متصل میکند. در افراد مسن و در مواردی که قطعات شکسته شده زیاد و با جابجایی زیاد باشند یکی از روش های جراحی، خارج کردن سر و گردن استخوان بازو و جایگزین کردن آن با یک مفصل مصنوعی است .