• تاریخ درج : ۲۳ اسفند ۱۳۹۵
• تعداد بازدید: 47649
• نویسنده : دکتر محسن مردانی کیوی
• منبع : gums

دررفتگی مفصل لگن:

1- تعریف دررفتگی مفصل لگن: در رفتگی لگن به معنای خارج شدن سر استخوان ران از حفره استابولوم است. قرار گرفتن سر گرد و کروی استخوان ران در درون حفره گود استابولوم پایداری ذاتی این مفصل را تامین میکند. با این حال کپسول مفصلی و رباط های بسیار محکمی که در اطراف مفصل ران قرار گرفته اند موجب افزایش این پایداری شده و احتمال در رفتگی این مفصل را کم میکنند. با وجود پایداری خوب مفصل ران باز هم در بعضی موارد این مفصل دچار دررفتگی میشود.

2- علل دررفتگی مفصل لگن:

2-1: ضربات بسیار شدید: سوانحی مانند تصادف اتومبیل و یا سقوط از ارتفاع میتوانند موجب پاره شدن کپسول و رباط های اطراف مفصل لگن و در رفتگی آن شود.

شایعترین علت دررفتگی خلفی این مفصل، تصادف اتومبیل است. مکانیسم دررفتگی معمولا به این صورت است که اتومبیل در حال حرکت به شدت از جلو به مانعی برخورد کرده و متوقف میشود. بدنبال برخورد، سرنشین جلوی اتومبیل با سرعت به طرف جلو پرتاب شده و با برخورد زانوی وی به داشبورد اتومبیل، نیروی زیادی به زانو و در امتداد استخوان ران به آن وارد میشود که موجب میگردد سر استخوان ران به پشت حرکت کرده و از مفصل خارج شود.

همراه با این دررفتگی ممکن است شکستگی استابولوم هم ایجاد شود. در حین در رفتگی ممکن است رگ های خونی سر استخوان ران تحت فشار قرار گرفته و مسدود شوند. این وضعیت میتواند منجر به نرسیدن خون به سر استخوان ران و نکروز آن شود. در رفتگی قدامی مفصل ران معمولا در اثر سقوط از بلندی ایجاد میشود. در این در رفتگی موقعی که ضربه به مفصل ران وارد میشود مفصل در حالت باز و چرخش خارجی قرار دارد ( باز بودن مفصل مثل موقعی است که فرد سر پا ایستاده است و خم شدن مفصل مانند موقعی است که فرد نشسته است. چرخش خارجی مفصل ران مانند موقعی است که فرد سر پا ایستاده و پاشنه های خود را به یکدیگر چسبانده و پنجه هر دو پا را از هم دور میکند ).

2-2: دررفتگی مادرزادی لگن: این دررفتگی از بدو تولد وجود دارد که معمولا به علت تشکیل ناقص حفره استابولوم ایجاد میشود. در رفتگی مادرزادی سر استخوان ران بیماری است که اگر زود تشخیص داده شود میتواند به راحتی درمان شود و در صورت تاخیر در تشخیص و درمان عوارض و معلولیت های جدی برای بیمار بوجود آورد که تا آخر عمر با وی خواهد بود. در زمان جنینی ممکن است حفره ی استابولوم گودی و شیب کافی را نداشته باشد و نتواند سر استخوان ران را به درستی در خود جای دهد. سر استخوان ران از حفره استابولوم خارج شده و در بیرون آن باقی میماند.

گاهی اوقات این جابجایی مادرزادی سر استخوان ران بصورت دررفتگی کامل نبوده و به آن نیمه دررفتگی میگویند. در این موارد سر استخوان ران در جای درست خود در حفره استابولوم نبوده و کمی به بیرون و بالا جابجا میشود. این بیماران در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع در سنین 40-20 سالگی دچار سائیدگی مفصل میشوند و تعداد زیادی از آنها نیار به تعویض کامل مفصل لگن پیدا خواهند کرد . 

2-3: عفونت مفصل لگن: در عفونت مفصل لگن، حجم مایع مفصلی بشدت افزایش میاید. این افزایش حجم میتواند موجب افزایش فشار داخل مفصل و اتساع آن شود و بدنبال آن مفصل ران میتواند دچار دررفتگی شود. عفونت های مفصلی جزو اورژانس های اورتوپدی بوده و باید بسرعت درمان شوند . 

2-4: بیماری های عصبی عضلانی: بعضی بیماری های اعصاب مرکزی و یا محیطی میتوانند موجب فلج بعضی عضلات ناحیه لگن شوند. تعدادی از بیماری های عضلانی هم میتوانند این مشکل را بوجود آورند. این وضعیت میتواند موجب عدم تعادل و عدم هماهنگی در قدرت عضلات اطراف مفصل ران و لگن شود. در این حالت بر اثر نیروهای نامتقارنی که به مفصل ران وارد میشود ممکن است در رفتگی در مفصل ایجاد شود. این وضعیت بیشتر در کودکان دیده میشود .

3- علایم دررفتگی مفصل لگن: بدنبال دررفتگی در این مفصل، ناحیه لگن بیمار به شدت دردناک بوده و وی قادر به حرکت دادن مفصل و حرکت دادن ران خود نیست. اگر هم کسی بخواهد ران بیمار را حرکت بدهد بیمار بشدت مقاومت کرده و از درد زیاد شکایت میکند . در در رفتگی خلفی، ران بیمار در وضعیت خاصی قرار گرفته است به طوری که ران طرف مبتلا به جلو آمده و به ران طرف دیگر نزدیک میشود و کل اندام تحتانی به داخل چرخش پیدا میکند. همچنین کل اندام تحتانی حدود 3-2 سانتیمتر کوتاه تر میشود بطوریکه میبینیم پاشنه پای مبتلا بالاتر از پاشنه پای سالم قرار گرفته است . در در رفتگی قدامی، مفصل ران در حالت باز و چرخش خارجی قرار گرفته و ران طرف آسیب دیده از ران سالم دور میشود .

4- تشخیص دررفتگی مفصل لگن: تشخیص قطعی دررفتگی مفصل لگن توسط عکسبرداری ساده ار ناحیه لگن است. در رادیوگرافی دیده میشود که سر استخوان ران از درون حفره استابولوم خارج شده است. در مواردی که پزشک معالج به وجود شکستگی های همراه با دررفتگی شک کند ممکن است نیاز به بررسی های تصویربرداری بیشتری مثل سی تی اسکن هم وجود داشته باشد .

5- درمان دررفتگی مفصل لگن: در رفتگی مفصل لگن معمولا بصورت بسته قابل جااندازی است. این کار باید در اسرع وقت انجام شود و تاخیر در جااندازی ( حتی چند ساعت) میتواند احتمال بروز عوارض را زیاد کند. پس جااندازی دررفتگی مفصل ران یک اورژانس ارتوپدی است .جااندازی معمولا در اطاق عمل و تحت بیهوشی کامل انجام میشود . پزشک معالج پس از بیهوش شدن بیمار با کششی که به ران وی در جهات خاصی وارد میکند مفصل را جا میندازد.

گاهی اوقات دررفتگی بصورت بسته جا نمیفتد و بیمار نیاز به جراحی باز پیدا میکند. در این بیماران معمولا کپسول مفصلی یا یک قطعه شکسته شده لبه استابولوم در داخل مفصل گیر کرده و مانع جااندازی میشود . در حین جراحی پزشک معالج با شکاف دادن پوست و کنار زدن عضلات لگن، عاملی را که مانع جاافتادن مفصل میشود پیدا کرده و آنرا به کنار میزند تا مفصل جا بیفتد . بعد از جااندازی، پزشک معالج مجدداً از بیمار عکس برداری میکند تا از درست بودن جااندازی مطمئن شود. همچنین حتما بعد از جااندازی از بیمار سی تی اسکن لگن انجام میشود . هدف از انجام این سی تی اسکن اینست که اگر قطعه استخوانی از لبه استابولوم کنده شده و در داخل استابولوم گیر کرده باشد در سی تی اسکن دیده شود. در بسیاری اوقات این قطعات کوچک هستند و ممکن است در رادیوگرافی ساده دیده نشوند. ولی همین قطعات هر چند کوچک بسیار مهم هستند چون ماندن آنها در داخل مفصل میتواند موجب بروز سائیدگی در مفصل شود .

6- عوارض دررفتگی مفصل لگن: در رفتگی اگر سریعا جااندازی نشود ممکن است با انسداد مسیر خونرسانی به سر استخوان ران، منجر به نکروز آوسکولار آن و سیاه شدن استخوان شود. همچنین اگر غضروف سر استخوان ران در موقع دررفتگی آسیب ببیند در درازمدت منجر به سائیدگی (آرتروز) این مفصل می شود.آسیب عصب سیاتیک و استخوان سازی نابجا نیز از دیگر عوارض دررفتگی مفصل لگن هستند.