• تاریخ درج : ۲۴ اسفند ۱۳۹۵
• تعداد بازدید: 39882
• نویسنده : دکتر محسن مردانی کیوی

بازو The Arm

بازو یک استخوان دارد به نام هومروس Humerus  یا استخوان بازو. هومروس از استخوان های دراز است که از اسکاپولا تا آرنج ادامه دارد. گرچه توسط عضلات پوشیده شده، ولی می توان آن را در تمامی طولش لمس کرد.

هومروس دارای یک تنه و دو انتها (فوقانی، تحتانی ) است

درجاگذاری: استخوان را طوری می گیریم که انتهای گرد و مدور آن در طرف بالا و داخل و ناودان نزولی که مجاور آن است در طرف جلو قرار گیرد.

انتهای فوقانی Upper End

انتهای فوقانی شامل سر، گردن تشریحی، تکمه ی بزرگ، تکمه ی کوچک و قسمت فوقانی ناودان اینترتوبرکولار (بین تکمه ای یا بایسپتال Bicipital ) است و خود، توسط گردن به تنه وصل می گردد، بدین شرح:

سر Head

صاف و مدور و تقریباً کمی کمتر از نیمه ی یک کره است و با حفره ی گلنوئید اسکاپولا مفصل می شود. حفره ی گلنوئید خیلی کوچکتر از سر هومروس است. اگر آگزیلا ریلکس Relax باشد و انگشت ها را عمیقاً بالا ببریم، سر را می توانیم لمس کنیم.

گردن تشریحی یا آناتومیک Anatomical Neck : به صورت شیاری است که محیط قاعده ی سر را دور می زند و آن را از تکمه های بزرگ و کوچک جدا می کند.

گردن جراحی Surgical Neck : قسمتی است از استخوان که بلافاصله در زیر سر و تکمه های بزرگ و کوچک قرار دارد و خود در امتداد تنه ی استخوان قرار می گیرد و جایگاه مساعدی است برای شکستن. کپسول مفصل شانه در بالا به گردن تشریحی می چسبد، ولی در پایین تا 5/1 سانتی متر روی گردن جراحی فرود می آید. در سمت داخل گردن جراحی و به فاصله ی نزدیکی از آن، عصب آگزیلاری می گذرد و از خلف گردن، شریان سیرکمفلکس هومرال عبور می کند.

تکمه ی بزرگ Greater Tubercle : یک برجستگی است که در قسمت خارجی انتهای فوقانی هومروس قرار دارد. اگر انگشت را در زیر آکرومیون Acromion (زایده ی آکرومیون  (Acromial processفرو کنیم، می توانیم آن را از روی پوست و عضله ی دلتوئید لمس کنیم. بر روی سطح فوقانی تکمه ی بزرگ دو رویه ی کوچک و بر روی سطح خلفی آن، یک رویه ی کوچک دیده می شود.

رویه ی کوچک قدامی محل اتصال وتر عضله ی سوپرااسپایناتوس، رویه ی میانی محل اتصال وتر اینفرااسپایناتوس و رویه ی خلفی محل اتصال وتر عضله ی ترس  مینور (گرد کوچک) Teres mino می باشد.

تکمه ی کوچک Lesser Tubercle : یک برجستگی مشخص در قسمت قدامی انتهای فوقانی هومروس است. اگر بازو را در روتیشن خارجی قرار دهیم، می توانیم آن را در طرف خارج رأس زایده ی کوراکوئید، از روی عضله ی دلتوئید لمس کنیم. بر روی قسمت داخلی تکمه ی کوچک، وتر عضله ی ساب اسکاپولاریس می چسبد و اتصالاتش بر روی گردن جراحی هم ادامه دارد.

ناودان اینترتوبرکولار ( ناودان بین تکمه ای) Intertubercular Sulcus (Bicipital groove) : قبلاً باید توجه داشت که از لبه ی قدامی هر یک از تکمه های بزرگ و کوچک یک ستیغ Crest بر روی تنه ی استخوان فرود می آید تا به ترتیب، لبه ی خارجی Lateral lip و لبه ی داخلی Medial Lip ناودان اینترتوبرکولار (ناودان بین تکمه ای) را که در بالا، از فاصله ی بین تکمه ها شروع شده بود، محدود نمایند. این ناودان در پایین تا قسمت فوقانی سطح قدامی- داخلی تنه ادامه دارد. وتر سر دراز عضله ی دوسر بازویی، در حالی که توسط غلاف سینوویال Synovial Sheath احاطه شده است، توسط یک رباط عرضی که دو تکمه را به هم وصل می کند، در درون ناودان نگهداری می شود. وتر پکتورالیس ماژور (سینه ای بزرگ) به ستیغ تکمه ی بزرگ (لبه ی خارجی ناودان) می چسبد، وتر ترس ماژور (گرد بزرگ) به ستیغ تکمه ی کوچک (لبه ی داخلی ناودان) می چسبد و وتر لاتیسموس دورسا (پشتی بزرگ) از زیر ترس ماژور دور می زند و در کف ناودان می چسبد.

تنه Body

تنه ی هومروس گرچه در نیمه ی فوقانی گرد و در نیمه ی تحتانی مقطع سه گوش دارد، ولی در مجموع می توان آن را به صورت یک منشور با قاعده ی مثلث شکل فرض کرد که دارای سه کنار (قدامی، داخلی، خارجی) و سه سطح (قدامی-داخلی، قدامی-خارجی، خلفی) است.

انتهای تحتانی هومروس عریض است و از جلو به عقب تخت شده و در مجموع کمی هم به جلو تا شده است. این انتها شامل دو قسمت مفصلی میانی است به نام تروکلئا Trochlea و کاپیتولوم Capitulum و دو برجستگی زیر طرفی به نام اپی کندیل داخلی Medial Epicondyle و اپی کندیل خارجی Lateral Epicondyle  حفره ی کورونوئید Coronoid Fossa در بالا و جلو و حفره ی اوله کرونان Olecranon Fossa  در بالا و عقب تروکلئا قرار دارند.

حفره ی رادیال هم در بالا و جلوی کاپیتولوم واقع شده است، از این قرار:

تروکلئا (قرقره) Trochlea :

تقریباً ثلث میانی انتهای تحتانی هومروس، تبدیل به یک رویه ی مفصلی قرقره مانند ( با لبه ی داخلی برجسته تر) گردیده است به نام تروکلئا که با استخوان النا مفصل می شود. استخوان قسمت بالای تروکلئا بسیار نازک شده، گاهی هم سوراخ است و دو حفره در بالای تروکلئا پدید می آورد. حفره ی قدامی، حفره ی کورونوئید Coronoid fossa نام دارد و هنگامی که ساعد به طور کامل بر روی بازو تا می شود، رأس زایده ی کورونوئید استخوان النا Ulna در آن قرار می گیرد. حفره ی خلفی، حفره ی اوله کرونان Olecranon Fossa نام دارد و هنگامی که ساعد در حالت اکستنشن (باز شدن) کامل است، رأس زایده ی اوله کرونان استخوان النا در آن قرار می گیرد.

کاپیتولوم Capitulum : یک رویه ی مفصلی گرد کوچک است که در سمت خارج تروکلئا قرار دارد و با سر استخوان رادیوس Radius مفصل می شود. کاپیتولوم از جلو و زیر در امتداد تروکلئا دیده می شود، اما بر روی سطح خلفی انتهای تحتانی استخوان دیده نمی شود. از این رو سطح خلفی کاپیتیلوم زبر است و در امتداد کوندیل خارجی قرار می گیرد. بر روی سطح قدامی انتهای تحتانی استخوان، بالای کاپیتیلوم یک حفره ی کوچک هست به نام حفره ی رادیال Radial Fossa .

اپی کندیل داخلی Medial Epicondyle : کاملاً برجسته است. سطح خلفی آن، صاف و دارای ناودانی کم عمق است که عصب اُلنار و عروق طرفی (کلترال) Collateral از آن عبور می کنند. به لبه ی دیستال (تحتانی) اپی کندیل، رباط طرفی- النار آرنج Ulnar collateral Lig می چسبد. کمی بالاتر از آن بر روی سطح قدامی اپی کندیل، وتر مشترک تا کننده ها Common Flexor Tendon متصل می شود که جملگی خارج از کپسول مفصلی آرنج هستند. عضله ی پروناتورترس Pronator Teres M از قسمت فوقانی سطح قدامی اپی کندیل و پایین ترین قسمت کنار داخلی هومروس مبدأ می گیرد.

اپی کندیل خارجی Lateral Epicondyle : در سمت خارج کاپیتولوم قرار دارد. سطح خلفی آن صاف و زیر جلدی است و به راحتی از روی پوست قابل لمس است. لبه ی تحتانی آن، محل اتصال رباط طرفی- رادیال Collateral Ligament Radial مفصل آرنج است و بلافاصله بالاتر از آن بر روی سطح خلفی اپی کندیل عضله ی انکونیوس (آرنجی) می چسبد. سطح قدامی اپی کندیل خارجی، محل اتصال وتر مشترک عضلات اکستنسور (بازکننده) ساعدCommon Extensor Tendon  است که جملگی خارج از کپسول مفصلی آرنج هستند. بالاتر از آن، بر روی کنار خارجی اپی کندیل که در امتداد لبه ی سوپراکوندیلار است، عضله ی اکستنسور کارپی رادیالیس لانگوس می چسبد. کپسول لیفی مفصل آرنج در جلو روی لبه ی فوقانی حفره های کورونوئید و رادیال می چسبد و در عقب روی حفره ی اوله کرونان و در طرفین بر روی اپی کندیل ها بلافاصله در مجاور تروکلئا و کاپیتولوم اتصال می یابد.

آناتومی بالینی Clinical Anatomy

کوندیل های خارجی و داخلی در زیر پوست قرار دارند. تکمه ی بزرگ و قسمتی از سر را هم می توان از روی پوست و عضلات لمس کرد. تکمه ی کوچک در سمت داخل تکمه ی بزرگ قرار دارد، ناودان اینترتوبرکولار باید مابین آن دو، جستجو شود. چون اپی فیز فوقانی دیرتر از اپی فیز تحتانی به تنه ی استخوان جوش می خورد، از این رو رشد طولی استخوان، اساساً به واسطه ی غضروف رشدی فوقانی است که مابین اپی فیز فوقانی و تنه قرار دارد. در قطع یا آمپوتیشن های بازو در بچه ها، بعد از مدتی استامپ عمل به سبب رشد استخوان حالت مخروطی به خود می گیرد و نیاز به قطع مجدد پیدا می کند.

شکستگی های هومروس شایع است؛ در بزرگسالان بیشتر در ناحیه ی گردن جراحی و در بچه ها در ناحیه ی سوپراکوندیلار دیده می شود. شکستگی سوپراکوندیلار، خطر قطع عصب رادیال یا گیر کردن آن در کال استخوانی را در بر دارد، علامت قطع یا تحت فشار قرار گرفتن عصب این است که بیمار نمی تواند دست را روی مچ به حالت اکستنشن در آورد. در شکستگی گردن هومروس یا دررفتگی شانه ممکن است عصب آگزیلاری صدمه ببیند و علامت فوری آن این است که پوست قسمت خارجی شانه (در زیر آکرومیون) بی حس می گردد و بیمار نیش سوزن را حس نمی کند. شکستگی های اپی کندیل داخلی ممکن است به عصب النار صدمه بزند و علامت فوری آن بی حس شدن کنار داخلی دست و انگشت کوچک است. در شکستگی های انتهای تحتانی هومروس، آنهایی که خط شکستگی وارد مفصل می گردد (شکستگی های مفصلی)، اگر به طور دقیق و سریع معالجه نشود پیش آگهی وخیم دارد و ممکن است در اثر انکلوزیس مفصل آرنج، اندام را علیل کند. تومورهای استخوان هومروس شایع هستند.

 

-