• تاریخ درج : ۴ اردیبهشت ۱۳۹۶
• تعداد بازدید: 11490
• نویسنده : دکتر محسن مردانی کیوی

دردهای حاد و مزمن زانو:

  حس درد بوسیله اعصاب منتقل میشود. اعصابی که حس درد زانو را به مغز منتقل میکنند به اعصابی که حس درد ناحیه لگن و مچ پا را منتقل میکنند نزدیک است پس درد مفصل زانو ممکن است در لگن یا در مچ پا حس شود و یا برعکس ممکن است منشا درد در ناحیه لگن یا مچ پا باشد ولی بصورت درد زانو حس شود. دردهای مفصل زانو را میتوان به دو دسته دردهای حاد و دردهای مزمن تقسیم بندی کرد .

چه بیماری هایی موجب درد زانو بصورت حاد میشوند ؟

1- شکستگی زانو

بدنبال تصادف اتومبیل یا سقوط از ارتفاع یا در حین ورزش ممکن است بر اثر وارد شدن نیروهای شدید به مفصل زانو، استخوان های این مفصل دچار شکستگی شوند. این شکستگی ها موجب درد شدید همراه با تورم و خون مردگی در ناحیه زانو میشوند. درد شکستگی معمولا بقدری شدید است که فرد توانایی راه رفتن را از دست میدهد .  در این موارد بیمار باید بسرعت به پزشک مراجعه کند. تاخیر در مراجعه پزشکی میتواند موجب ایجاد آسیب های بیشتر شود. پزشک برای بررسی از رادیوگرافی ساده و در صورت لزوم از سی تی اسکن استفاده میکند. درمان معمولا به توسط گچ گیری یا عمل جراحی است .

2- رگ به رگ شدن زانو یا آسیب لیگامان جانبی

آسیب لیگامان یا رباط جانبی داخلی زانو Medial collateral ligament MCL شایعترین آسیب لیگامانی زانو است و میتواند موجب درد زانو شود. این رباط میتواند بر اثر ضربه بصورت ناقص یا بصورت کامل پاره شود. بیمار در حین ضربه یک احساس پاره شدن در زانو میکند. بعد از مدتی زانو متورم شده و فرد احساس ناپایداری در زانو میکند. پوست سمت داخلی زانو بعد از مدتی کبود میشود . آسیب لیگامان جانبی زانو معمولا در حین ورزش های پرتحرک مانند فوتبال، والیبال و اسکی ایجاد میشود. تشخیص این آسیب با معاینه پزشک و رادیوگرافی و ام آر آی است. درمان آسیب این لیگامان معمولا بدون عمل جراحی و با استفاده از استراحت، دارو، بریس و انجام نرمش زیر نظر فیزیوتراپ است. در موارد نادری بیمار نیاز به عمل جراحی پیدا میکند. آسیب لیگامان یا رباط جانبی خارجی زانو هم تقریبا علائم و درمان مشابهی با لیگامان جانبی داخلی دارد با این تفاوت که در سمت خارجی زانو است .

  3- آسیب لیگامان متقاطع یا رباط صلیبی زانو

در داخل مفصل زانو دو رباط وجود دارد که یکی را رباط متقاطع قدامی یا صلیبی جلویی میگویند و دیگری رباط متقاطع خلفی یا صلیبی عقبی است. شیوع آسیب لیگامان صلیبی قدامی بیشتر از رباط خلفی است. این لیگامان معمولا در حین ورزش های شدید و با چرخش شدید زانو آسیب دیده و موجب درد زانو میشوند. در حین آسیب، بیمار صدای پاره شدن را در زانوی خود احساس میکند. زانو متورم شده و ناپایدار میشود . تشخیص این آسیب لیگامان صلیبی زانو با معاینه پزشک و انجام ام آر آی و آرتروسکوپی است. درمان این آسیب بسته به شدت آن با روش های غیر جراحی یا جراحی است .

4- پارگی تاندون

تاندون چهارسر ران و تاندون کشکک دو تاندون در بالا و پایین زانو هستند که ممکن است در حین ورزش پاره شوند. تاندون چهارسر معمولا در سنین بالاتر و تاندون کشکک معمولا در جوانان پاره میشوند. بدنبال پارگی تاندون چهارسر ران درد بر روی تاندون احساس میشود. بیمار ممکن است صدای پاره شدن را در زانوی خود احساس کند. در پارگی کامل بیمار توانایی مستقیم کردن زانوی خود را از دست داده و ممکن است استخوان کشکک بیمار جابجا شود. درمان این پارگی ها در صورتیکه کامل باشن معمولا عمل جراحی است .

5- آسیب منیسک

آسیب منیسک ها معمولا به علت ضربات شدید به زانو ایجاد میشوند و معمولا بصورت پاره شدن منیسک هستند . علائم پارگی منیسک معمولا بصورت قفل شدن زانو، تورم و درد زانو و احساس ناپایداری و لقی در مفصل زانو است. پارگی منیسک در بسیاری از موارد همراه با آسیب لیگامان صلیبی جلویی است. درمان پارگی منیسک با یا بدون عمل جراحی است. در صورت نیاز به جراحی معمولا از روش آرتروسکوپی استفاده میشود .

  6- دررفتگی زانو

در رفتگی زانو نادر است و بدنبال وارد شدن نیروهای بسیار شدید به زانو ایجاد میشود. در حین دررفتگی زانو لیگامان ها و در بسیار از موارد عروق و اعصاب زانو هم آسیب میبینند . این آسیب عروقی بسیار خطرناک است چون در صورتیکه بصورت اورژانس درمان نشود ممکن است منجر به سیاه شدن ساق و در نهایت قطع آن شود. علائم دررفتگی زانو بصورت درد شدید و تغییر شکل زانو است. درمان این عارضه جااندازی سریع آن است. بیمار بعد از جااندازی تا مدتی در بیمارستان میماند و در این مدت بررسی هایی برای وی انجام میشود تا از سلامت لیگامان ها و عروق و اعصاب زانو اطمینان حاصل شود .

7- دررفتگی کشکک

در رفتگی کشکک معمولا در حین ورزش هایی مانند تنیس یا والیبال و بدنبال وارد شدن ضربات شدید به زانو ایجاد میشود. دررفتگی کشکک در زنان، در افراد چاق، کسانی که زانوهای به هم چسبیده دارند و در کسانی که استخوان کشکک آنها بالاتر از معمول قرار گرفته است بیشتر دیده میشود. علائم در رفتگی کشکک به صورت جابجا شدن کشکک و ناتوانی در خم و راست کردن زانو و درد زانو است. درمان بصورت جااندازی است. بعد از جااندازی پزشک معالج بررسی بیشتری انجام میدهد تا مطمئن شود همراه با دررفتگی شکستگی وجود نداشته باشد. بعد از آن بیمار تا چند هفته از بریس استفاده کرده و سپس نرمش های تقویت کننده زانو تحت نظر فیزیوتراپ انجام میشود .

  8- عفونت

عفونت مفصل زانو از اورژانس های پزشکی است. علائم عفونت زانو بصورت درد و تورم زانو و تب است . درمان آن در اکثر اوقات عمل جراحی و استفاده از آنتی بیوتیک است.

شایعترین علل دردهای مزمن زانو عبارتند از :

1- آرتروز یا استئوآرتریت

به این بیماری ساییدگی زانو هم میگویند . آرتروز زانو به علت از بین رفتن غضروف مفصل ایجاد شده و در حالات شدید منیسک هم از بین میرود. علائم آن بصورت درد زانو و محدودیت حرکت و تورم زانو است. تشخیص ساییدگی زانو با معاینه و رادیوگرافی ساده داده میشود و درمان آن درمان های عمومی دردهای زانو است. در حالات شدید، مفصل زانو با مفصل مصنوعی تعویض میشود .
2- روماتیسم

روماتیسم معمولا تمام بدن را درگیر میکند. البته مفاصل از محل های عمده درگیری در روماتیسم است. مفصل زانو هم ممکن است درگیر شود. علامت عمده درگیری روماتیسمی زانو درد و تورم زانو است. در مراحل پیشرفته، مفصل زانو تغییر شکل میدهد. درمان روماتیسم زانو بصورت مصرف دارو و انجام نرمش هایی جهت افزایش دامنه حرکات زانو و تقویت عضلات اطراف مفصل است. در موارد شدید بیماری از تعویض مفصل برای درمان کمک گرفته میشود .

  3- بورسیت

در اطراف مفصل زانو کیسه هایی وجود دارد که به آنها بورس میگویند. این کیسه ها به علل متفاوتی مانند عفونت یا وارد شدن ضربه میتوانند ملتهب و دردناک شوند. به این عارضه بورسیت میگویند. علائم بورسیت های زانو معمولا بصورت درد زانو و تورم موضعی در قسمتی از زانو است. درمان بورسیت های زانو همان درمان های کلی درد زانو است. بر حسب مورد و در موارد مقاوم به درمان ممکن است از درمان های جراحی هم استفاده کرد . 

  4- عفونت

عفونت مفصل زانو از اورژانس های پزشکی است. علائم عفونت زانو بصورت درد زانو و تورم زانو و تب است. درمان آن در اکثر اوقات عمل جراحی و استفاده از آنتی بیوتیک است. گاهی عفونت زانو مزمن میشود. در این صورت ممکن است موجب آسیب استخوان های اطراف مفصل هم بشود. در موارد مزمن هم درمان استفاده همزمان از عمل جراحی و مصرف آنتی بیوتیک است .

5- کندرومالاسی کشکک

کندرومالاسی کشکک در کسانی که زیاد میدوند و در خانم ها بیشتر دیده میشود. در این بیماری استخوان کشکک به درستی در جای خود قرار نگرفته و در اثر حرکات مکرر در جلوی زانو غضروف آن آسیب میبیند. علائم کندرومالاسی یا نرمی غضروف کشکک درد زانو بخصوص بعد از نشستن به مدت طولانی است. حرکات زانو ممکن است با صدا همراه باشد . درمان این بیماری همان درمان های عمومی درد زانو و تقویت عضلات چهارسر ران است .

6- ازگود اشلاتر

ازگود اشلاتر در نوجوانان ورزشکار و به علت مستقیم شدن مکرر زانو ایجاد میشود. در این بیماری برجستگی زیر کشکک دردناک و متورم میشود. درمان آن همان درمان های عمومی زانو درد و مدتی استفاده از بریس و کاهش فعالیت های ورزشی است .

  7- زانوی جهندگان

منظور از جهندگان یا Jumpers ورزشکارانی هستند که حرکات جهشی را زیاد انجام میدهند. ورزش هایی مانند والیبال و بسکتبال جزو این ورزش ها هستند. در این ورزشکاران تاندون کشکک که در زیر کشکک قرار دارد ملتهب و دردناک میشود. علامت این بیماری ها درد زانو در محل تاندون است که در حین ورزش بیشتر میشود. درمان بیماری همان درمان های عمومی زانو درد و تقویت عضلات اطراف زانو با انجام نرمش های خاص است .

  8- سندرم ایلیوتیبیال باند

ایلیوتیبیال باند iliotibial band یک نوار محکم بافتی است که از لگن تا زیر زانو کشیده شده است. این باند در قسمت خارجی زانو قرار دارد. با حرکت زانو، این باند بطور مکرر به برجستگی که در سطح خارجی مفصل زانو قرار دارد ساییده شده و موجب درد زانو و تورم میشود. این بیماری بیشتر در کسانی دیده میشود که ایلیوتیبیال باند سفت و کوتاهی دارند. علامت این بیماری درد در سطح خارجی مفصل ران است که بیشتر در دوندگان دو های طولانی دیده میشود. درد معمولا بعد از 15-10 دقیقه از آغاز به دویدن شروع شده و بعد از استراحت بهبود میابد. درمان این بیماری انجام دادن نرمش هایی برای کشش ایلیوتیبیال باند است تا این نوار، شل شود .

چگونه از زانو درد پیشگیری کنیم؟

درد زانو علل متفاوتی دارد. البته نمیتوان جلوی هر بیماری زانو را گرفت ولی با رعایت نکاتی میتوان احتمال بروز درد زانو و بعضی بیماری های زانو را کم کرد .

مهمترین این نکات عبارتند از :

• وزن خود را متعادل نگه دارید.  با کم کردن وزن میتوانید نیروهایی را که در هنگام فعالیت های روزانه یا در حین ورزش به زانو های شما وارد میشوند را کاهش دهید. به این وسیله میتوانید مانع از ایجاد بسیاری از آسیب های زانو شوید همچنین با کاهش وزن میتوانید احتمال بروز ساییدگی زانو را هم کم کنید. کاهش وزن میتواند حتی در کسانی که بیماری شدید زانو دارند هم درد زانو را کاهش دهد.

• مفاصل خود را نرم و عضلات اندام خود را قوی نگه دارید .  بسیار از مشکلات زانو به علت عضلات خشک و سفت بوجود میایند. با انجام دادن نرمش های کششی و با انجام دادن نرمش هایی که عضلات اطراف زانو را تقویت میکنند میتوانید احتمال بروز بسیاری از آسیب های زانو را کاهش دهید. از بین این عضلات، عضله چهارسر ران بیشترین اهمیت را دارد. تقویت عضلات ران میتواند موجب کم شدن فشار به مفصل زانو شده و درد زانو را تا حد زیادی کاهش دهد .

• با احتیاط ورزش کنید .  اگر درد مزمن زانو دارید شنا برای شما بسیار مفید است. در آب وزن شما کم میشود و عضلات اطراف مفصل زانوی شما بهتر تقویت میشوند. ورزش هایی که ضربات ناگهانی و شدیدی به زانوی شما وارد میکنند مانند فوتبال، بسکتبال یا تنیس زیاد مناسب زانو نیستند. هر ورزشی میکنید به ندای مفصل خود گوش دهید. اگر درد ایجاد شده است فعالیت خود را تغییر دهید. وقتی خسته شده اید ورزش را ادامه ندهید .

• از لباس و ابزارهای ورزشی مناسب استفاده کنید . مثلا در حین والیبال از زانوبند هایی که در جلوی زانو یک پد قرار میدهند استفاده کنید .

 عواملی که موجب میشوند احتمال زانو درد بیشتر شود عبارتند از

• سن :  بعضی از انواع زانو درد در سنین خاصی بیشتر دیده میشوند بطور مثال بیماری ازگود اشلاتر و تاندنیت تاندون کشکک بیشتر در نوجوانان و آرتروز و نقرس بیشتر در سنین بالا دیده میشوند

• جنس :  دررفتگی کشکک در دختران نوجوان بیشتر دیده میشود و ازگود اشلاتر و تاندنیت تاندون کشکک در پسران بیشتر دیده میشود. از علائم مهم این بیماری ها درد زانو است .

• وزن زیاد : استئوآرتریت یا سائیدگی زانو در افراد با وزن بالا بیشتر دیده میشود. ساییدگی موجب بروز درد زانو میشود .

• اشکالات مکانیکی :  اشکالات مکانیکی مانند کوتاهی یک اندام تحتانی یا اشکال در امتداد استخوان های زانو میتواند احتمال مشکلات زانو را بیشتر کرده و موجب تشدید درد زانو شود .

• کم بودن انعطاف پذیری و قدرت عضلات زانو :  کاهش انعطاف پذیری مفصل زانو و کاهش قدرت عضلات اطراف زانو بخصوص در عضله چهارسر ران موجب میشود تا در هنگام ورزش نیروهای بیشتری به مفصل زانو وارد شده و احتمال ایجاد آسیب بیشتر شود. در این موارد درد زانو بیشتر ایجاد میشود .

• بعضی ورزش ها :  در بعضی ورزش ها احتمال آسیب مفصل زانو و متعاقب آن زانو درد بیشتر است مانند فوتبال، بسکتبال، والیبال، تنیس و اسکی

• آسیب قبلی :  اگر زانوی شما قبلا آسیب دیده است آسیب پذیری آن بیشتر میشود .

آیا زانو درد من نیاز به مراجعه پزشکی دارد؟ 

  اگر درد زانو دارید در صورت وجود هر کدام از علائم زیر باید به بیمارستان مراجعه کنید

• اگر زانو درد شما آنقدر زیاد است که نمیتوانید راه بروید بخصوص اگر این اتفاق بعد از وارد شدن ضربه به زانوی شما ایجاد شده است باید هرچه زودتر به بیمارستان مراجعه کرده تا زانوی شما به توسط پزشک معاینه شود .

• اگر زانو درد شما خیلی شدید بوده و قابل تحمل نیست

• وجود تب همراه با درد زانو ممکن است نشانه وجود عفونت باشد. در این موارد به پزشک مراجعه کنید

• ترشح چرکی از زانو میتواند نشانه عفونت زانو باشد

• درد زانو همراه با زخم یا بریدگی بزرگ روی زانو

• درد زانو همراه با زخم کوچک ولی عمیق مثلا زخمی که بدنبال وارد شدن یک میخ یا سوزن به زانو ایجاد شده است. این زخم ها میتوانند به درون مفصل زانو نفوذ کرده  موجب عفونت آن شوند

• درد زانو همراه با تورم زانو، بخصوص اگر مشکلات انعقاد خون دارید یا از داروهایی مانند وارفارین استفاده میکنید که به اصطلاح خون را رقیق میکند . این تورم میتواند به علت خونریزی درون مفصل زانو باشد. به خونریزی درون مفصلی همارتروز میگویند .

• در صورتیکه زانوی شما بطور واضحی تغییر شکل داده باشد. این تغییر شکل ممکن است بر اثر شکستگی یا دررفتگی ایجاد شود .

• در مواردیکه همراه با درد زانو  نمیتوانید زانوی خود را بطور کامل باز یا بسته کنید. این وضعیت میتواند بر اثر آسیب شدید منیسک یا پارگی تاندون ها و لیگامان های زانو ایجاد شود .