• تاریخ درج : ۲۲ خرداد ۱۳۹۶
• تعداد بازدید: 13122
• نویسنده : دکتر محسن مردانی کیوی

فاسیاها در ناحیه ی ران

الف ـ فاسیای سطحی ران

این فاسیا که در ناحیه ی اینگوینال ضخیم و دولایه است به دو لایه ی سطحی و عمقی تقسیم می شود که در بین این لایه ها عقده های لنفاوی سطحی و ورید صافنوس بزرگ قرار دارند. لایه ی سطحی، چربی دار بوده و ادامه ی فاسیای کمپر در شکم می باشد. لایه ی عمقی با فاسیای عمقی مخلوط شده و سوراخ صافنوس را تکمیل می کند. این لایه بعد از عبور از لیگامان اینگوینال به صورت سوراخ سوراخ درآمده، ورقه ی کریبریفورم را می سازد.

ب ـ فاسیای عمقی (لاتا) ران

این فاسیا، اندام تحتانی را از لگن جدا کرده و در پایین به تمام قسمت های سخت زانو (پاتلا، کندیل های تیبیا و...)، در بالا و عقب به ساکروم و کوکسیس و در خارج به ستیغ خاصره و در جلو به رباط اینگوینال و شاخه ی فوقانی پوبیس و در داخل به شاخه ی تحتانی پوبیس و لیگامان ساکرو توبروس می چسبد.

فاسیالاتا در بالا دو لایه شده، عضله ی گلوتئوس ماگزیموس را دربر می گیرد. در حد خارجی این دو لایه، عضله ی تنسور فاسیالاتا قرار داشته که محل چسبندگی آن بین ثلث فوقانی و میانی استخوان ران می باشد؛ به طور کلی به این قسمت از فاسیالاتا که در طول سطح خارجی ران قرار گرفته، Iliotibial tract می گویند که از ستیغ خاصره شروع شده و به کندیل خارجی تیبیا می چسبد.

در قسمت قدامی فاسیالاتا، سوراخ بیضی شکل صافنوس وجود دارد که دارای کنار فوقانی و خارجی لبه دار بنام Falciform margin و کنار داخلی صاف می باشد؛ زیرا با فاسیای روی عضله ی پکتینئوس یکی می گردد.

از فاسیالاتا، سه سپتوم خارجی و داخلی و خلفی منشاء گرفته و به خط خشن متصل می گردند. سپتوم خارجی بین عضلات اکستنسور و اداکتور ران و سپتوم خلفی بین عضلات اداکتور و فلکسور قرار گرفته اند.

کمپارتمان های ران

در ناحیه ی ران، سه کمپارتمان وجود دارد که از رسوخ فاسیای عمقی ران در بین عضلات این ناحیه پدید می آید.

1-    کمپارتمان خلفی دارای عضلات فلکسور و با عصب سیاتیک در ارتباطند.

2-    کمپارتمان قدامی دارای عضلات اکستنسور و با عصب فمورال در ارتباطند.

3-    کمپارتمان داخلی دارای عضلات اداکتور و با عصب اوبتراتور مرتبطند.

کمپارتمان فلکسور (خلفی) حاوی گروهی از عضلات به نام Hamstring M . هستند؛ زیرا بر روی دو مفصل هیپ و زانو عمل می کنند. در این کمپارتمان، شریان اختصاصی نداریم و خون این ناحیه توسط دنباله ی شاخه های شریان های رانی عمقی، سوراخ کننده های آن و شریان گلوتئال تحتانی تأمین می گردد. در این کمپارتمان، عصب سیاتیک به وسیله ی سر دراز عضله ی دو سر پوشیده شده و بعداً در رأس حفره ی پوپلیته، سطحی می گردد.

عروق و اعصاب ناحیه ی قدامی ران

شریان فمورال (رانی):

شریان آئورت به ایلیاک داخلی و خارجی تقسیم می گردد و ایلیاک خارجی، بعد از لیگامان اینگوینال، شریان فمورال نامیده می شود. شریان فمورال نسبت به ورید همنامش در موضعی خارجی تر، قرار دارد و هر دو، توسط غلاف فمورال در مثلث فمورال وارد کانال اداکتور شده؛ در انتهای کانال، دور سطح داخلی ران چرخیده، و پس از عبور از سوراخ اداکتور، وارد حفره ی پوپلیته در پشت زانو می گردد که در این قسمت به آن شریان پوپلیتئال می گویند: شاخه های این شریان عبارتند از:

1-    Superficial Epigastric a .

2-     Superficial circumflex a .

3-     External pudendal a .

4-     Profunda femoris a .

که به شاخه های کوچک تری به نام های سیرکومفلکس فمورال خارجی، سیرکومفلکس فمورال داخلی و شریان های سوراخ کننده تقسیم می شود.

Descending genicular a 5- . که دارای دو شاخه ی مفصلی و صافن می باشد.

ورید فمورال:

ادامه ی ورید پوپلیتئال است که پس از عبور از سوراخ اداکتور، موسوم به ورید فمورال می گردد؛ پایین تر از رباط اینگوینال، ورید پرفوندا فموریس وارد سطح خلفی آن می گردد و کمی بالاتر از آن، ورید صافنوس بزرگ وارد سطح قدامی آن می گردد. البته وریدهای سیرکومفلکس فمورال داخلی و خارجی نیز بدان می پیوندند.

عصب فمورال:

عصب بزرگی از شبکه ی کمری و از شاخه های قدامی L4 و L3 و L2 می باشد. این عصب در خارج شریان فمورال از زیر لیگامان اینگوینال گذشته و پس از غلاف فمورال وارد ران می شود. شاخه های عضلانی این عصب برای تمام عضلات کمپارتمان قدامی می رود و شاخه های پوستی آن در سطح قدامی و داخلی ران، پخش می شوند. شاخه انتهایی و ضخیم ترین شاخه ی جلدی عصب فمورال یک شاخه ی حسی به نام عصب صافنوس است که همراه با شریان فمورال، وارد کانال اداکتور شده و سپس در طول داخل ساق و سطح داخلی پا، پایین رفته و به این نواحی عصب می دهد.

عصب لترال کوتانئوس ران (L3 و L2 ):

به پوست خارجی ران عصب می دهد و این عصب از بریدگی زیر خار قدامی فوقانی ایلیوم عبور کرده و در ناحیه ی خارج ران قرار می گیرد.

مثلث فمورال (اسکارپا)

این مثلث در قسمت قدامی ران قرار دارد. بالا، خارج و داخل این مثلث به ترتیب، لیگامان اینگوینال، عضله سارتوریوس و عضله ی اداکتور لونگوس قرار دارند. این مثلث در کف، به شکل ناودان می باشد؛ به طوریکه ضلع خارجی آن عضلات ایلیاکوس و سواس ماژور و ضلع داخلی آن عضلات پکتینئوس و اداکتور لونگوس است. این ناودان از خارج به داخل محتوی عصب، شریان و ورید فمورال، مقداری چربی و رگ و عقده ی لنفاوی می باشد.

در فاصله ی بین لیگامان اینگوینال و استخوان لگن، فضایی وجود دارد که عناصر عروقی و عصبی از آن عبور می کنند. در سمت داخل این عناصر، مجرایی به نام کانال (حلقه) فمورال وجود دارد که محتویات آن بافت چربی اکستراپریتونئال و یک عقده ی لنفاتیک می باشد و حدود آن عبارت است از: در عقب، عضله ی پکتینئوس، در خارج، ورید فمورال، در جلو، لیگامان اینگوینال و در داخل، لیگامان اینگوینال بر می گردد و لیگامان لاکونار را می سازد.

کانال اداکتور (کانال هانتر):

این کانال از رأس مثلث فمورال تا حفره ی پوپلیتئال ادامه دارد.

جدارهای این کانال عبارتند از: ضلع قدامی خارجی، عضله ی واستوس مدیالیس، ضلع خلفی، عضلات اداکتور لونگوس و ماگنوس، ضلع داخلی و سقف، آپونوروزی که از عضلات اداکتور به واستوس مدیالیس می آید.

عضله سارتوریوس در جلوی سقف مجرای مقطع مثلثی اداکتور قرار می گیرد.

محتویات کانال اداکتور:

 شامل شریان و ورید فمورال، عصب صافنوس و عصب عضله ی واستوس مدیالیس می باشد.

عروق و اعصاب ناحیه ی داخلی ران

شریان اُبتراتور

قسمت اعظم خون عضلات این ناحیه از طریق شاخه های سوراخ کننده ی شریان عمقی رانی و بقیه ی آن توسط شریان اُبتراتور تأمین می گردد. این شریان از شریان ایلیاک داخلی در لگن جدا شده و بعد از ورود به مجرای اُبتراتور، دو شاخه می شود:

1-     شاخه ی قدامی: این شاخه بین عضلات اداکتور لونگوس و برویس بوده و عضلات اُبتراتور خارجی و پکتینئوس را نیز تغذیه می کند.

2-     شاخه ی خلفی: از بین عضلات اداکتور برویس و ماگنوس پایین آمده، برای عضلات اداکتور و گراسیلیس شاخه می دهد. این شاخه شریانی، یک شاخه ی استابولار دارد که وارد مفصل هیپ می گردد.

عصب اُبتراتور:

این عصب از ریشه های شکمی مهره ی کمری دوم و چهارم، در ضخامت عضله ی سواس ماژور پایین آمده، از کانال اُبتراتور می گذرد و همانند شریان هم نامش به دو شاخه ی قدامی و خلفی تقسیم می گردد. در این بین از شاخه ی قدامی آن یک شاخه ی پوستی برای شبکه ی ساب سارتوریال پایین می آید.

به طور کلی این شبکه از سه جا عصب می گیرد که دو عصب دیگر شامل شاخه ای از عصب صافنوس و شاخه ی خلفی عصب مدیال کوتانئوس فمورال می گردد.

عصب اُبتراتور فرعی:

این عصب از L3 و L4 ، منشأ گرفته و در طول کنار داخلی سواس، نزول می کند. در خلف عضله ی پکتینئوس، این عصب به شاخه هایی تقسیم می شود که وارد عضله ی پکتینئوس و مفصل هیپ می گردند. در ضمن شاخه ای از این عصب، با شاخه ی قدامی عصب اُبتراتور پیوند می یابد.