• تاریخ درج : ۳ اردیبهشت ۱۳۹۶
• تعداد بازدید: 5988
• نویسنده : دکتر محسن مردانی کیوی

تعویض مفصل زانو یا آرتروپلاستی زانو

مفصل زانو یکی از پیچیده ترین مفاصل بدن است. این مفصل به دلایل آرتروز استخوان، استئوآتریت، آرتریت روماتوئید، ممکن است تخریب شود و نیاز به جراحی تعویض مفصل زانو توسط یک پزشک متخصص باشد. با عمل جراحی توسط یک جراح زانو می توان این مفصل را به طور کلی با یک مفصل مصنوعی جایگزین کرد. درعمل جراحی تعویض مفصل زانو یا آرتروپلاستی زانو (Knee arthroplasty ) سطح مفصلی استخوان های ران و ساق در مفصل زانو را با یک سطح مصنوعی جایگزین میکنند. هدف از این عمل از بین بردن درد زانو و بازیابی دامنه حرکتی مطلوب در مفصل زانو و اصلاح کردن تغییر شکل های ایجاد شده در زانو می باشد .در این مقاله سعی بر این است که روند جراحی تعویض مفصل زانو شامل بیهوشی، بستری شدن، آمادگی برای انجام عمل، معاینه، آزمایشات و سایر برنامه خود مراقبتی و تمرینات پس از عمل ارائه گردد .

وقتی درمان های بدون جراحی موثر واقع نشده اند و بیمار علائم زیر را داشته باشد به احتمال زیاد باید عمل جراحی مفصل زانو   انجام گیرد :

• دردهای شدید زانو که فعالیت های روزانه شما مثل پیاده روی ،بالا رفتن ازپله، نشستن و برخاستن از روی صندلی را دچار اختلال میکند و برای شما بسیار دردناک است. ویا برای شما بسیار دشوار خواهد بود که بدون هیچ درد مهمی ساعت ها پیاده روی کنید و یا مجبور هستید با کمک عصا راه بروید .
• دردهای شدید که هنگام استراحت در شب و روز احساس میکنید .
• التهاب و تورم شدید مفاصل که با استراحت ودرمان های پزشکی بهبود پیدا نمیکند .
• بدشکل شدن مفصل زانو مثل خم شدن داخلی یا بیرون آن .
• زمانیکه درمان هایی چون داروهای ضد التهاب،تزریق کورتیزون،تزریق روغنی ،فیزیو تراپی و جراحی های دیگر بی فایده باشد .
• قوس برداشتن زانو به سمت داخل یا خارج .

این جراحی یک جراحی بسیار موثر و قابل اطمینان برای کاهش درد زانو میباشد و برای اینکه زانو ازحالت دفرمه یا بدشکلی در بیاید بسیا رمناسب است و شما بعد از انجام این عمل قادر خواهید بود که به طور طبیعی به کارهای روزانه خود مشغول شوید .

بیشتر از90 درصد کسانیکه تجربه انجام این جراحی را داشته اند از کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل برای انجام کارها صحبت میکنند . بعد از این جراحی شما نمیتوانید مانند قبل یعنی قبل ازمبتلا شدن به آرتروز فعالیت های روزانه خود راانجام دهید. با انجام فعالیت های صحیح و سبک این مفصل جایگزین سالهای زیادی دوام می آورد . معمولا مفصل مصنوعی زانو بیش از 20 سال عمر میکند . مهمترین گزینه در تصمیم گیری برای عمل جراحی تعویض مفصل، سن و یا جنسیت بیمار نیست عامل تعیین کننده در این عمل شدت درد و ناتوانی بیمار است که زندگی را برای وی مشکل کرده است .

عمل جراحی

عمل جراحی شما تقریبا بین 1 تا 2 ساعت طول میکشد. جراح ارتوپد غضروف ها و استخوان های آسیب دیده شما را برمیدارد و ایمپلنت های پلاستیکی و فلزی را جایگزین آن میکند تا توازن وعملکرد را به زانو های شما برگرداند. انواع مختلفی از ایمپلنت ها بر حسب نیاز بیماران مورد استفاده قرار میگیرد. چهار مرحله تعویض زانو به شرح زیر است:

1- آماده کردن استخوان: غضروف های آسیب دیده که بین استخوان ران و استخوان درشت نی قراردارد با تعداد کوچکی از استخوان های زیرین آن برداشته میشود

2- قرار دادن ایمپلنت های فلزی

غضروف ها واستخوان های برداشته شده با نوع فلزی آن جایگزین میشود. این قسمت فلزی سطح مفصل رادوباره ایجادمیکند و در استخوانها قرارمیگیرد .

3- روکش کردن کشکک زانو

قسمت زیرین کشکک زانو بریده میشود و توسط یک ماده پلاستیکی پوشانده میشود که بعضی از جراحان با توجه به نوع عمل جراحی این کار را انجام نمیدهند.

4- قرار دادن فضا دهنده

این فضادهنده ها بین قسمت های فلزی قرار داده میشود تا آن را لغزنده و نرم کند .

خطرات این جراحی

خطرات تعویض کامل مفصل زانو عبارتند از لخته شدن خون در پاها که می تواند به ریه ها برود ( و باعث آمبولی ریه شود). آمبولی ریه می تواند باعث کوتاه شدن نفس ها، درد قفسه سینه و حتی ایجاد شوک شود. دیگر خطرات تعویض کامل مفصل زانو عبارتند از عفونت مجاری ادرای، حالت تهوع و استفراغ (که معمولا به داروهای ضد درد مربوط می شود)، سفتی و درد مزمن زانو، خونریزی در درون مفصل زانو، آسیب عصبی، آسیب عروق خونی و عفونت زانو که می تواند به عمل مجدد نیاز داشته باشد. به علاوه، خطرات بیهوشی عبارتند از آسیب بالقوه به قلب، ریه، کلیه و کبد .

برنامه هایی که در منزل باید انجام دهیم

داروهایی برای شما تجویز میشود که میتواند بهبودی شما راتسریع ببخشد . بخش های فوق میتواند همراه با فعالیت های روزانه به شما کمک کند به سرعت بهبود یابید . استفاده از یک میله یا دستگیره امن وسالم درحمام استفاده از عصا هنگام استفاده ازپله
استفاده ازیک صندلی محکم با یک بالشت محکم (ارتفاع 18 الی 20 اینچ) و قسمت پشت بایدصندلی محکم باشد و دو دسته داشته باشد. شما برای زیر پای خود جاهایی که ارتفاع دارد نیازمند یک چهارپایه هستید . یک توالت مانند صندلی که داری دسته باشد وجلوگیری از استفاده ازتوالت های معمولی استفاده از یک صندلی یا چهارپایه محکم در حمام
برداشتن ویا دور ریختن فرش های مستعمل و فرسوده استفاده ازطبقه همکف ساختمان در طول بهبودی به دلیل اینکه بالا و پایین رفتن از پله برای بیمار بسیار مضر است .

فیزیوتراپیست می‌تواند به شما نشان دهد که چگونه عضلاتی را پشتیبان مفصل جدید شما هستند را تقویت کنید. پزشک شما ممکن است استفاده از ماشین حرکت غیرفعال مداوم را توصیه کند که در همان حال که زانویتان را بالا نگه می‌دارد، به آهستگی آن را به حرکت در می‌آورد . این حرکت به کاهش تورم و بهبود جریان خون کمک می‌کند .

مفصل جدید زانو چه تفاوتی دارد؟

بهبود حرکت زانو یکی از اهداف عمل تعویض کامل مفصل زانو است، ولی موارد بازگرداندن حرکت کامل به زانو نادر هستند . حرکت زانوی تعویض شده بعد از عمل جراحی را می توان از دامنه حرکت زانوی فرد پیش از عمل جراحی پیش بینی کرد. بیشتر بیماران می توانند انتظار داشته باشند که قادر باشند زانوی تعویض شده خود را تقریبا به طورکامل صاف و برای بالا رفتن از پله ها و سوار شدن و پیاده شدن از اتومبیل به اندازه کافی خم کنند. زانو زدن هم گاهی ایجاد ناراحتی می کند ولی ضرری ندارد .

بیشتر افراد نوعی بی حسی را در پوست اطراف محلی که برای جراحی برش زده شده احساس می کنند؛ همچنین ممکن است بخصوص با انجام فعالیت های که به خم شدن بیش از حد نیاز دارند نوعی سفتی را در زانوی خود احساس کنند .

به علاوه بیشتر افراد در هنگام خم شدن یا راه رفتن نوعی صدای کلیک را از مواد فلزی و پلاستیکی بکار رفته در زانو احساس می کنند یا می شنوند. چنین چیزی طبیعی است. این تفاوت ها اغلب با گذر زمان کاهش می یابند و بیشتر بیماران آن ها را قابل تحمل می دانند بخصوص وقتی آن ها را با درد و محدودیت عملکردی که پیش از عمل تجربه کرده اند مقایسه می کنند .

زانوی جدید می تواند باعث فعال شدن فلزیاب های امنیتی فرودگاه ها و برخی ساختمان ها شود. در صورت فعال شدن زنگ خطر به مامور امنیتی درمورد تعویض مفصل زانوی خود بگویید .

عوارض تعویض مفصل زانو

عوارض آرتروپلاستی کامل زانو (TKA) را می توان به سه دسته زیر تقسیم کرد :

• عوارض خاص عمل جراحی
• عوارض عمومی بعد از عمل (شامل عوارض ناشی از بیهوشی)
• عوارض پزشکی دیگر ( عوارض بعد از عمل)

عوارض بعد از عمل عبارتند از: از دست دادن خون، عفونت، خونریزی زودرس و نقص در جریان ترمیم زخم، شکستگی های حین عمل، مشکلات بیهوشی و همینطور مشکلات قلبی عروقی، تنفسی، کلیوی، الکترولیت و دیگر مشکلات پزشکی. ترومبوز وریدی عمقی (DVT) خطرعمده ای است بخصوص اگر به آمبولی ریه منجر شود. بنابراین در پیش گرفتن اقدامات احتیاطی مناسب مانند موبیلیزاسیون زود هنگام، استفاده از جوراب های مخصوص بیماری ترومبوآمبولی، پمپ پا و درمان ضد انعقادی ضروری است .

بعد از TKA عفونت نادر است و تنها در 1-5/2% موارد اتفاق می افتد. عفونت را باید در مراحل اولیه بعد از عمل تشخیص داده به صورت فوری درمان کرد. به طور معمول در 24 ساعت اول از  آنتی‌بیوتیک پروفیلاکتیک استفاده می شود .

بوجود آمدن عوارض عصبی عروقی در بیمارانی که عمل TKA انجام می دهند نادر است. ممکن است در بیماران دچار تغییر شکل والگوس شدید عصب پوپلیتئال جانبی آسیب ببیند. همچنین ممکن است فلج شریان بند اتفاق بیفتد البته بندرت. ممکن است در بیمارانی که عمل اصلاحی انجام داده اند یا در موارد نادری که آناتومی بدن بیمار غیر طبیعی است آسیب عروقی عمده ای بوجود آید .