• تاریخ درج : ۲۲ خرداد ۱۳۹۶
• تعداد بازدید: 10337
• نویسنده : دکتر محسن مردانی کیوی

ناحیه ساق

استخوان بندی ساق شامل تیبیا  Tibia) ) و فیبولا (Fibula ) است که محل اتصال عضلات ران و ساق می باشند.

فاسیای عمقی ساق را، فاسیای کروریس گویند. در بالا، با فاسیالاتا و لیگامان پاتلار، در پایین، با اکستنسور رتیناکولوم و در داخل با فلکسور رتیناکولوم ممتد می گردد. در خلف زانو، فاسیای پوپلیتئال نامیده می شود که سقف حفره ی پوپلیتئال را تشکیل می دهد.

عضلات ساق

عضلات ساق در سه گروه قرار گرفته اند:

1-    عضلات گروه قدامی ساق یا گروه اکستنسور، تمامی آنها از عصب پرونئال عمقی عصب می گیرند.

2-    عضلات گروه خارجی ساق یا گروه پرونئال، که به خارج گرداننده ی پا هستند و از عصب پرونئال سطحی عصب می گیرند.

3-    عضلات گروه خلفی ساق یا گروه فلکسور که از عصب تیبیال عصب می گیرند.

نکته: عضله ی پلانتاریس بین عضلات سولئوس و گاستروکنمیوس قرار می گیرد و به این دو عضله، مجموعاً عضله ی سه سر پشت ساق گفته می شود.

نکته: مبدأ عضله سولئوس را طاق سولئوس نیز می گویند زیرا از زیر آن عروق و اعصاب، وارد ناحیه ی خلف ساق می شوند و همچنین سر خارجی و داخلی عضله ی گاستروکنمیوس، تاندون آشیل را می سازند که به سطح خلفی کالکانئوس (پاشنه) می چسبد؛ البته در ساخت این تاندون عضله ی سولئوس هم شرکت می کند.

شبکه شریانی آناستوموزی صلیبی در خلف ران قرار داشته و شامل چهار شریان زیر می باشد:

1-       شاخه ی عرضی شریان سیرکومفلکس فمورال خارجی

2-       شاخه ی عرضی شریان سیرکومفلکس فمورال داخلی

3-       شاخه ی نزولی شریان گلوتئال تحتانی

4-       شاخه ی فوقانی اولین شریان سوراخ کننده

شریان های ساق:

شریان تیبیال قدامی

شریان تیبیال قدامی یکی از دو شاخه ی انتهایی شریان پوپلیتئال است که بعد از جدا شدن در کنار تحتانی عضله پوپلیتئوس، از سوراخی در بالای پرده بین استخوانی به کمپارتمان قدامی آمده و در ابتدا یک شاخه راجعه (Ant. Tibial Recurrent ) به مفصل زانو می دهد. سپس همراه عصب پرونئال عمقی در طول کمپارتمان پایین آمده و ضمن تغذیه عضلات این ناحیه، وقتی از زیر اکستنسور رتیناکولوم می گذرد؛ شریان پشت پایی (Dorsalis pedis a .) نامیده می شود.

شریان تیبیال خلفی

شاخه ی انتهایی دیگری از شریان پوپلیتئال می باشد. از ابتدای این شریان، شاخه ی سیر کومفلکس فیبولار (Circumflex Fibular a .) جدا شده گردن فیبولار را همراه با عصب پرونئال مشترک دور می زند. سپس شریان، شاخه ی پرونئال (Peroneal a .) را می دهد که به موازات خودش پایین می آید. هر دو شریان از عمق عضلات سطحی کمپارتمان خلفی گذشته و شاخه هایی به عضلات،  قوزک داخلی و خارجی و شبکه ی اطراف پاشنه پا می دهند. از قطورترین شاخه های تغذیه ای در بدن مربوط به این شریان است که وارد استخوان تیبیا می شود. شریان تیبیال خلفی در عمق فلکسور رتیناکولوم به دو شاخه پلانتار (کف پایی) داخلی و خارجی تقسیم می گردد.

وریدها ی ساق

این وریدها به سه دسته، سطحی، عمقی و سوراخ کننده تقسیم می شوند. وریدهای سوراخ کننده، وریدهای ارتباطی بین وریدهای سطحی و عمقی هستند. جهت جریان خون از وریدهای سطحی به وریدهای عمقی است. وریدهای سطحی از دو ورید صافنوس بزرگ (Creat saphenous ) و صافنوس کوچک Small saphenous )) تشکیل شده اند. صافنوس بزرگ از شبکه ی پشت پا و جلوی قوزک داخلی شروع شده و تمام داخل پا را طی می کند و در هیاتوس صافنوس به ورید فمورال می ریزد. ورید صافنوس کوچک از پشت قوزک خارجی شروع شده و در سطح خلفی ساق بالا می آید و در حفره ی پوپلیته می ریزد. ورید صافنوس کوچک، خون و وریدی خارج پا را جمع می کند و ورید صافنوس بزرگ، خون وریدی پشت پا را جمع می نماید. وریدهای عمقی ساق که از دو ورید تیبیال خلفی و دو ورید تیبیال عمقی تشکیل شده اند؛ در بالا، ورید پوپلیتئال را می سازند.

اعصاب ساق

1ـ عصب پرونئال مشترک

این عصب بعلت سطحی بودن، آسیب پذیرترین عصب اندام تحتانی است. بعد از حفره ی پوپلیته، یک شاخه ی ارتباطی به نام پرونئال (سورال) می دهد که با شاخه ای از عصب تیبیال به نام شاخه ی سورال داخلی، عصب سورال را می سازند.

عصب پرونئال مشترک در مجاورت گردن فیبولا به دو شاخه ی پرونئال عمقی و پرونئال سطحی تقسیم می شود. عصب پرونئال سطحی در بین دو عضله ی پرونئوس لونگوس و برویس قرار گرفته و به این دو عضله عصب می دهد و سپس در پایین و در پشت پا پخش شده و پوست پشت پا را عصب می دهد. عصب پرونئال عمقی در کمپارتمان قدامی قرار گرفته و شاخه های موسکولار برای عضلات این ناحیه می فرستد. در ضمن به پوست خارج شست و داخل انگشت دوم نیز عصب می دهد.

2 ـ عصب تیبیال

این عصب وارد کمپارتمان خلفی ساق شده و از بین دو سر عضله ی گاستروکنمیوس می گذرد. سپس عصب با شریان تیبیال خلفی همراه شده، به تمام عضلات کمپارتمان خلفی عصب می دهد و در عمق فلکسور رتیناکولوم به دو عصب کف پایی داخلی و خارجی تقسیم می شود. در ضمن این عصب شاخه هایی مفصلی برای هر دو مفصل زانو و مچ دارد.

3ـ اعصاب سطحی ساق

a -پوست داخل و بالای ساق از شبکه ساب سارتوریال و بقیه ی پوست داخل ساق از عصب صافنوس ـ شاخه ای از عصب فمورال ـ عصب می گیرد.

b - پوست بالا و خارج ساق از عصب Cutaneus N. of leg   ـ شاخه ای از عصب پرونئال مشترک ـ عصب می گیرد.

c - پوست پایین و خارج ساق از عصب پرونئال سطحی عصب می گیرد.

d - پوست پشت ساق هم از عصب سورال عصب می گیرد.